چرا نشست پارلمان عراق به تنش کشیده شد؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ برگزاری اولین جلسه پارلمان عراق با حواشی متعددی همراه بود. سرانجام و پس از کش‌وقوس‌های فراوان در پی شکایت شماری از احزاب عراقی به نتیجه انتخابات و صحه گزاردن دادگاه فدرال این کشور به نتایج اعلام شده، پارلمان عراق برای رایزنی جهت تشکیل دولت و انتخاب رئیس و نواب رئیس مجلس مبادرت به برگزاری اولین نشست خویش نمود. همزمان با بالاگرفتن تنش های سیاسی و حزبی در پارلمان عراق با «جعفر قنادباشی» کارشناس مسائل غرب آسیا مصاحبه ای در خصوص ارزیابی ساختار سیاسی عراق و سمت و سوی دولت آینده بویژه در ارتباط با ایران و مسائل مرتبط با آن داشتیم که در ادامه می خوانیم.

*جناب قنادباشی! ارزیابی شما در خصوص شرایط سیاسی کنونی عراق و تنش های روز گذشته پارلمان در عراق چیست؟

ساختار سیاسی عراق با بسیاری از کشورهای منطقه متفاوت است، هم رئیس جمهور و هم نخست وزیر این کشور توسط پارلمان انتخاب می شوند، اگر چه هر دو از قوه‌مجریه هستند اما با توجه به ساختار خاصی که در این کشور وجود دارد هر دوی این قوا می‌توانند در روند تحولات سیاسی اثر بگذارند.

از طرفی ترکیب کرسی‌های مجلس فعلی هم با ترکیب گذشته خیلی تفاوت دارد اما علیرغم این تفاوت ترکیب قدرت‌ها، احزاب و جریان‌هایی که در عراق بر سر قدرت هستند خیلی با کرسی‌های مجلس و احزاب حاکم بر آن تطابق ندارد. یعنی کرسی‌های مجلس اگر چه منطبق بر انتخابات هست ولی با ترکیب و توانمندی احزاب تطابق ندارد. لذا این عدم تطابق که بخشی از آن به تخلفات انتخاباتی و نحوه حضور مردم در انتخابات برمی‌گردد سبب این چالش بزرگ شده‌ است. ولی اگر ترکیب مجلس منطبق بر توانمندی و قدرت و نفوذ احزاب بود پارلمان و فضای سیاسی عراق با چنین مشکلی مواجه نمی شد.

اکنون بسیاری از مسائل در عراق دچار ابهام است؛ تصور عمومی این بود که بر سر انتخاب رئیس پارلمان اختلافی نباشد و اختلافات عمدتا در خصوص ترکیب کابینه و اعضای کابینه باشد ولی شاهدیم که حتی بر سر انتخاب رئیس کابینه هم اختلافاتی آغاز شده و برخی نتیجه آرا و انتخاب آقای حلبوسی را به عنوان رئیس پارلمان قبول ندارند.

با توجه به تنش ها و شرایط سیاسی و قدرت نا منطبق احزاب می‌توان گفت اکنون با یک دوران بسیار حساس در عراق مواجهیم که ادامه این روند در طی روزهای آتی به هوشمندی و موضع‌گیری‌ احزاب و عملکردهای آنها بستگی دارد. چرا که ترکیب‌ها و فراکسیون‌هایی که الان تشکیل شده و ائتلاف‌هایی که در پی آن ایجاد شده هر آن ممکن است تغییر پیدا کند.

مثلا جریان صدر که قبلا در یک جریان شیعی قرار گرفته بود اکنون عنوان می‌شود که کنار زده شده؛ یا جریانی که به رهبری آقای نوری‌مالکی فعالیت می کرد و گفته می‌شد که حتما در تشکیل کابینه شرکت دارد، به قدرت مد نظر نرسید و زیر سوال رفت. لذا الان شرایط کنونی عراق در روند تشکیل کابینه دچار موانع و پیچیدگی هایی است که این پیچیدگی‌ها تنها با هوشمندی و خویشتن داری و صبر و درایت سیاسیون عراقی از سر راه برداشته می‌شود.

*آینده این جریانات سیاسی و روند تنش های پارلمانی را چطور تحلیل می کنید؟ دولت آتی عراق چه سمت و سویی خواهد داشت؟ در ارتباط با روابط بین الملل و کشورهای منطقه خصوصا ایران و آمریکا این سمت و سو به چه شکلی خواهد بود؟

هیچ چیز اکنون مشخص نیست؛ تحلیل‌‌گران هم اذعان می کنند که تحلیلشان از آینده نادرست بوده است. اما چند چیز مسلم وجود دارد یکی اینکه دولت عراق در هر جهتی حرکت کند به دلیل پیوند‌های سیاسی، اجتماعی و اشتراکات تاریخی با ایران همواره دولتی همسو با ما خواهد بود و منافع ملی و مردم عراق را با دوستی و همسویی با ایران یکی از اصول خود می داند. ممکن است در دولت‌ها افراد کوچک سیاسی و جریان‌های بیگانه خلاف این امر را تبلیغ کنند.

اما آنچه مسلم اینکه هر دولتی که سرکار بیاید مسلما دوستی با ایران را در پیش‌خواهد گرفت بخصوص که ما و برادران عراقی همراه و در کنار هم داعش را که خطر بزرگی برای جامعه اسلامی بود از منطقه حذف کردیم. مردم عراق به خوبی می‌دانند که عراق بدون ایران یعنی عراق بدون پشتوانه و تحت بمباران تبلیغات سیاسی دیکتاتورها و قدرت‌های جهانی. دیکتاتورهای منطقه که روی انتخابات و دموکراسی ندیده اند، می‌خواهند دموکراسی عراقی را نشانه بروند و از این خمیرمایه بهره‌برداری های زیادی برای خود بکنند.

از سویی آمریکایی‌ها در عراق به پایان داعش رسیدند و مردم عراق هم به این نتیجه رسیدند لذا آنها هرچه برای ناامن کردن اوضاع سیاسی در عراق تلاش کنند، نتیجه‌ای نخواهد داشت. لذا مسلما اصل دوم، خروج بیگانگان از عراق به دلیل کارنامه سیاه‌شان است.

اصل سوم و پیش روی دولت آتی عراق هم دولت‌های منطقه هستند که با داعش همراهی کرده و در عراق آدم‌کشی کرده و زیرساخت‌ها را تخریب کردند لذا آنها دشمنان مردم عراق هستند و مردم عراق هم آنها را دشمن خود تلقی می‌کنند؛ البته تبلیغات داخلی و خارجی در عراق ممکن است چیز دیگری بگوید ولی مردم عراق دوری از دیکتاتورهای منطقه و دوست داعش را یکی اصولی می‌دانند که باید در چارچوبش منافع ملی تعریف شود.

* فکر می‌کنید نیروهای مقاومت در پروسه انتخاب دولت چه دخالتی خواهند داشت ؟ آیا اصلا در حوزه سیاست داخلی عراق مداخله می کنند؟

سابقه‌ نیروهای مقاومت در عراق آنها را به عنوان نیروهای آزادی بخش تعریف می کند لذا سعی می‌کنند در حوزه‌ سیاسی مداخله نکنند و این درست است. آنها در آرا نقش آفرینی کردند و مردم را هم به انتخابات فراخواندند تا به نیروهایی که در راستای منافع ملی عراق کار می‌کنند رای بدهند؛ اما آنها ضامن برقراری امنیت هستند و در صورتی که دشمن بخواهد از این پیچیدگی‌ها و تنش های سیاسی یک ناامنی بسازد آنها مداخله می کنند. لذا عراقی‌ها خیالشان راحت است که اگر چنانچه دست‌های بیگانه بخواهد از این اختلافات سیاسی ناامنی و تنش درست کند آنها در برقراری امنیت تلاش‌ خواهند کرد.

*تنش‌های سیاسی دیروز در پارلمان عراق چقدر می تواند در انتخاب دولت آتی تاثیر داشته باشد؟

تنش‌های سیاسی به این برمی‌گردد که ترکیب و تقسیم کرسی‌های مجلس نسبت به احزاب با توانمندی آنها در عرصه سیاسی مطابقت ندارد. چنانچه احزاب تازه تاسیسی در عراق داریم که کرسی‌های بیشتری بدست آورده و احزاب قدیمی تری هستند که کرسی‌های‌ بیشتری از دست داده‌اند، ولی توانمندی و قدرت و اقتدار و جایگاه مردمی‌اش بیشتر است.

همانطور که اشاره شد عدم تطابق تقسیم‌بندی کرسی‌های مجلس با توانمندی و قدرت سیاسی احزاب باعث تنش شده است. احزاب قدرتمند راضی نیستند که احزاب کوچک و تازه تاسیس که قدرت چندانی ندارند با چند کرسی زمام امور عراق را بدست بگیرند و این اصل مسئله است. لذا منافع ملی عراق هم ایجاب می‌کند که ترکیب مجلس منطبق با قدرتمندی و جایگاه احزاب باشد. این انتخابات ناقص بود و خوب اجرا نشد و غربی‌ها به شیوه های مختلف در آن مداخله کردند و می‌توان گفت که تنش از نارضایتی احزاب در عدم رعایت جایگاه احزاب در انتخاب کابینه و تعیین اعضای کابینه ناشی می‌شود.